Verplicht sporten: goed idee?
LEES
Een potje basketballen, nieuwe sporten leren zoals honkbal of speerwerpen, gewoon keihard rennen of een ouderwets spelletje paaltjesvoetbal: wat vind jij het leukst bij gym? En zou je liever meer of minder uren lichamelijke opvoeding op je lesrooster hebben?
Beter leren
In 2018 kwam er een advies aan de Minister van Onderwijs: laat kinderen op de basisschool meer bewegen, twee keer per dag een half uur. Laat ze drie keer per week rek- en strekoefeningen doen, zodat ze sterkere spieren en botten krijgen, want ze zitten al de hele dag. Ook hebben al te veel kinderen overgewicht. Maar de richtlijn in Nederland is nog niet veranderd: leerlingen moeten twee uurtjes per week gymmen.
Bewegen is zelfs goed voor het leren. Daar zijn vele onderzoeken naar gedaan. Het is niet zo dat je beter wordt in werkwoordsspelling als je de regels leert terwijl je hinkelt of jumping jacks maakt. Van een extra uur gym word je ook niet direct beter in rekenen. Maar een fit lichaam betekent een fit brein: je kunt je beter concentreren en zo kun je beter leren. Daarnaast word je wel beter in beweging en dat is ook belangrijk.
Respect
Niet iedereen heeft dezelfde capaciteiten als het om gym gaat. De één kan echt veel harder rennen dan de ander, zelfs met evenveel training. Het doel van lichamelijke opvoeding is ook niet dat iedereen zo hard rent als Sifan Hassan. De bedoeling is dat je op eigen niveau vele sporten en bewegingen leert kennen. Je leert hoe belangrijk lichaamsbeweging is en je leert sportief en respectvol te zijn, zodat je rekening kunt houden met verschillen tussen personen en toch prettig kunt bewegen met elkaar.
Dat gaat niet altijd goed. Leerlingen die niet goed zijn in gym, die onhandig bewegen of overgewicht hebben, voelen zich vaak gestigmatiseerd en vernederd. Bij wiskunde ziet niet iedereen het als het niet goed gaat bij een oefening of toets, maar bij gym is het direct zichtbaar. Zeker pubers ervaren dat zo, omdat je lichaam dan ook volop in ontwikkeling is en je erg gevoelig bent voor hoe anderen naar je kijken. Een opmerking van een klasgenoot of leraar kan erg pijnlijk zijn. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die wat onhandiger zijn bij gym, vaker gepest worden. Dat is schadelijk en ze krijgen daardoor ook vaak een hekel aan sport. Dan is het doel van blijven bewegen juist niet bereikt.
Lekker in je vel
Desondanks zijn er genoeg redenen om de gymles belangrijk te maken. De rol van de gymleraar is daarbij cruciaal. Als de leraar veel aandacht besteedt aan respectvol met elkaar omgaan en de aandacht richt op plezier in plaats van op presteren, gaat het al veel beter. Sommige scholen geven geen cijfer, maar een kleur of letter om jouw persoonlijke voortgang te laten zien, in plaats van een onvoldoende omdat je niet hard kunt rennen. Het helpt ook als leerlingen zelf doelen stellen en vaker zelf mogen kiezen wat ze doen of hoe ze het aanpakken. Met deze positieve ervaringen voelen ze zich lekker in hun vel, worden ze zelfverzekerd en blijven ze bewegen.
Dan kun je je nog steeds afvragen of méér gym nodig is. Sportdeskundigen vinden dit nodig omdat kinderen steeds minder buitenspelen. Ook is niet elk kind lid van een sportclub. Maar is het de taak van school om dit op te lossen? Maak sport buiten school goedkoper of gratis, kun je ook zeggen. Een uur meer gymles betekent namelijk ook een uur minder rekenen, of geschiedenis, of lezen.
Meer of minder gym, wat denk jij?
BEGRIPPEN
Leer de nieuwe begrippen: richtlijn – capaciteit – stigmatiseren – desondanks – cruciaal.
de richtlijn: aanwijzing voor hoe iets moet verlopen, advies
- VOORBEELD: Volgens de richtlijnen hebben leerlingen in alle jaren van de middelbare school gymlessen.
- VRAAG: Hoeveel gymlessen zijn er per week nodig volgens de richtlijnen?
de capaciteit: vermogen, kracht, mogelijkheid, talent
- VOORBEELD: Het doel van lichamelijke opvoeding is het verhogen van je lichamelijke capaciteiten, oftewel: dat je beter leert bewegen.
- VRAAG: Welke capaciteiten zijn bij jou het sterkst ontwikkeld?
stigmatiseren: brandmerken (figuurlijk), in hokjes / stereotypen indelen
- VOORBEELD: Wie iets dikker is, wordt vaak gestigmatiseerd en dat is schadelijk voor het zelfvertrouwen.
- VRAAG: Hoe kun je voorkomen dat leerlingen elkaar stigmatiseren bij gym?
desondanks: ondanks dat, toch
- VOORBEELD: We weten dat zitten ongezond is; desondanks zitten leerlingen elke dag uren achter elkaar.
- VRAAG: Leerlingen lezen ook steeds minder. Moet er desondanks meer tijd naar gym gaan?
cruciaal: heel belangrijk, beslissend, doorslaggevend
- VOORBEELD: Voor een positieve beleving van sport en beweging is het cruciaal dat leerlingen sportief en respectvol met elkaar leren omgaan.
- VRAAG: Waarom is bewegingsonderwijs op jonge leeftijd cruciaal?
ONTDEK
Veel mensen, jong en oud, weten uit ervaring al dat bewegen goed voor je is. Ze voelen zich fitter en blij na een wandeling of een voetbalwedstrijd. Maar er is tegenwoordig ook steeds meer onderzoek naar het effect van bewegen. Zo weten we dat je je beter kunt concentreren als je meer beweegt. Het sporten verhoogt dus jouw capaciteiten om te leren.
Desondanks zitten leerlingen toch ook nog best erg lang achter elkaar stil aan een tafeltje. Hoewel het niet gezond is om lang te zitten, zijn er geen richtlijnen die dit verbieden. Maar wat zou dan wel een goed idee zijn?
In Finland hebben ze na elk uur een kwartiertje beweging. Dat kan ook in het gewone klaslokaal, maar het moet wel intensief zijn. Uit onderzoek blijkt namelijk dat tien minuutjes wandelen nog niet voldoende is: het is cruciaal dat de beweging zo intensief is dat de hartslag ook flink hoger wordt. Dan gaat het hard harder pompen en krijg je alle positieve effecten van beweging. Meer beweging kan ook onderdeel zijn van wat je buiten school doet: er kan al meer actie komen als een schoolplein ingericht is met een crossbaan of klimblokken.
Uit onderzoek blijkt ook: leerlingen die meer bewegen, vinden het leuker op school. Bij een positieve ervaring met sport en beweging krijgen kinderen meer zelfvertrouwen. Uiteraard is het tegenovergestelde het geval wanneer kinderen gestigmatiseerd worden wanneer zij iets nog niet kunnen. Laat kinderen daarom keuzes maken bij het bewegen, laat ze hun eigen uitdaging bepalen, adviseren de wetenschappers. Dan bouwen ze aan hun eigen succes en blijft bewegen leuk.
Ontdekvraag: Waarom is bewegen belangrijk voor het lichaam?
Bewegen is goed voor botten en spieren, voor het brein, voor heel veel dingen… maar waarom eigenlijk? Hoe werkt dat in je lichaam? Lees de teksten in deze les nog eens en zoek online verder. Noteer in de tabel wat je hebt gevonden. Wanneer je het in de klas bespreekt, vul je aan wat je nog niet had gevonden.
| Bewegen is goed… | omdat… |
| …voor de spijsvertering | |
| …om overgewicht te voorkomen | |
| …voor je brein | |
| …voor je botten | |
| …voor je spieren | |
| …voor je humeur | |
| … | |
| … |
SPREEK
Spreek je uit in een socratisch gesprek! Je hebt nu genoeg kennis over het onderwerp om samen te bespreken wat het belang van gym op school is. Je gaat met elkaar in gesprek door elkaar vragen te stellen.
Kies een van de vragen hieronder. Een leerling begint door zo’n beginvraag hardop te stellen en te beantwoorden. Andere leerlingen reageren niet met tegenargumenten, maar met vragen. De eerste leerling probeert daarop ook te antwoorden. Na twee of drie vragen gaat de beurt naar een andere leerling, die een volgende beginvraag kiest en vragen krijgt, en zo verder.
Gebruik in je antwoorden de nieuwe begrippen: richtlijn – capaciteit – stigmatiseren – desondanks – cruciaal.
- Wat heb je geleerd bij de gymles op de basisschool?
- Wat leer je nu bij lichamelijke opvoeding?
- Waarom is bewegen belangrijk?
- Wat doe jij buiten school aan bewegen?
- Wat leer je nog meer van lichamelijke opvoeding, dus naast het bewegen?
- Waarom is gezondheid wel / niet de taak van school?
- Wat zijn mogelijke nadelen van de gymles?
- Wat zou helpen om deze nadelen te verminderen?
- Wat is jouw persoonlijke beleving bij gym?
- Wat zou er gebeuren als je meer gymlessen hebt?
- Wat zou er gebeuren als je minder gymlessen hebt?
Hulpzinnen
Deze zinnen helpen je om een goede bijdrage te leveren aan het gesprek:
- Je hebt het volgende gezegd: …… Kun je dat verder toelichten?
- Dus als ik het goed begrijp, vind jij de lessen lichamelijke opvoeding belangrijk, omdat…
- Daar denk ik anders over. Mijn persoonlijke beleving bij gym is…
- In een ideale gymles is er meer aandacht voor het volgende: …
- Als er meer gymlessen zijn (op de basisschool / op de middelbare school), dan is het gevolg dat…
SCHRIJF
Schrijf op wat jij denkt over het onderwerp. Gebruik daarbij de nieuwe begrippen: richtlijn – capaciteit – stigmatiseren – desondanks – cruciaal.
Geef je persoonlijke mening over het vak lichamelijke opvoeding. Maak duidelijk of je over de basisschool of middelbare school schrijft. Je geeft antwoord op de vragen:
- Is er meer of minder gymles nodig? Waarom vind je dit?
- Hoe zou lichamelijke opvoeding ingevuld moeten worden?
Controleer: is je tekst compleet? Een goede tekst bevat:
- een duidelijk standpunt in een duidelijke zin;
- een of twee argumenten in duidelijke zinnen;
- een duidelijke uitleg (over de invulling van de gymles).
Controleer: is elke zin duidelijk? Check: wie / wat / waar / wanneer / waarom / hoe?
Controleer: past elk argument echt bij het standpunt? Check: is er een goede verbinding (want / omdat)? Spreek je jezelf niet tegen?
Verbeter je tekst.
Schrijf creatief! Bedenk een nieuwe sport of een bewegingsspel, of een combinatie van bewegingen. Deze ‘workout’ van maximaal een kwartiertje kan in elk klaslokaal worden uitgevoerd en zorgt voor een goede onderbreking van het zitten (dus je moet staan, lopen, springen…). Je schrijft een precieze instructie voor deze oefening. Probeer de uitleg uit met een klasgenoot, om te zien of alle stappen duidelijk zijn.