Hoe vangen we vluchtelingen goed op in de EU?
LEES
Elke dag proberen vluchtelingen en migranten de Europese Unie (EU) te bereiken. Migranten zoeken een plek waar meer werk en welvaart is, maar vluchtelingen ontvluchten een oorlog of politieke onderdrukking. Ze kiezen soms voor gevaarlijke routes, zoals in kleine bootjes op zee. De oorlog in Syrië, die in 2011 begonnen is en al jarenlang voortduurt, heeft voor enorme aantallen vluchtelingen gezorgd: in 2020 staat het totaal op meer dan zes miljoen. Dat heeft tot veel discussie geleid in de EU.
Gevaar
Een vluchteling is iemand die in zijn eigen land niet veilig is. Er is een gewapend conflict of er heerst een dreigend regime waarin mensen vervolgd worden op basis van bijvoorbeeld hun ras, nationaliteit, godsdienst of politieke overtuiging. In 1951 hebben de Verenigde Naties in het Vluchtelingenverdrag vastgelegd dat vluchtelingen niet mogen worden teruggestuurd naar een land waar ze gevaar lopen.
Toen in 2015 de aantallen vluchtelingen uit Syrië steeds groter werden, werd de opvang in omringende landen steeds moeilijker. Met het Vluchtelingenverdrag in gedachten is het niet toegestaan om bij voorbaat de grenzen te sluiten. Dat is onmenselijk en daarnaast onmogelijk. Turkije is een van de buurlanden van Syrië en de meest logische weg naar Europa; de grens is ruim achthonderd kilometer lang.
Vooroordelen
De discussie in Europa liep hoog op. Er waren veel vooroordelen over vluchtelingen: ze werden voor islamitische strijders aangezien, of werden gelukszoekers genoemd. Elk land maakte zijn eigen keuzes en het was moeilijk om gezamenlijke afspraken te maken. Mensen vonden de opvang niet urgent of vonden dat opvang in de regio moest gebeuren.
De meeste vluchtelingen verblijven ook in buurlanden: van de zes miljoen Syrische vluchtelingen zijn er vier miljoen in Turkije. Vele vluchtelingen probeerden wel door te reizen naar de EU, maar dat leidde tot gevaarlijke bootreizen. In april 2015 vergingen in een week tijd vijf boten met vluchtelingen, waarbij meer dan duizend slachtoffers vielen. De reis ging vaak via Griekenland of bijvoorbeeld Bulgarije en Servië richting Hongarije, maar Hongarije sloot de grenzen, bouwde hoge muren en zette bewaking neer.
De Turkije-deal
Uiteindelijk maakte de Europese Unie een afspraak met Turkije: Syrische vluchtelingen op de Griekse eilanden mochten worden teruggestuurd naar Turkije en Turkije kreeg geld om die opvang goed te organiseren. Er waren nog meer voorwaarden, maar volgens vluchtelingenorganisaties is deze ‘deal’ in strijd met het Vluchtelingenverdrag.
Bovendien is er een afspraak in de EU dat het land waar de vluchteling zich als eerste registreert, verantwoordelijk is voor de procedure die volgt voor opvang (asiel). Dit heeft soms tot gevolg dat mensen illegaal ergens verblijven, omdat ze zich in een ander land als eerste willen inschrijven. Of ze kiezen een gevaarlijkere route. Er zijn ook discussies geweest over het idee dat elk land een aantal móet accepteren, gebaseerd op hoeveel inwoners het land zelf heeft. Sommige Europese landen, zoals Polen en Hongarije, accepteren nu helemaal geen vluchtelingen. Dat mag elk land voor zichzelf bepalen. Duitsland nam in 2020 ruim 240.000 vluchtelingen op, Nederland nog geen 12.000.
In de EU-landen hebben mensen ook wel geprotesteerd wanneer er in hun buurt een asielzoekerscentrum kwam. Volgens sommigen is er sprake van xenofobie: angst of haat tegen vreemden. Misschien zijn mensen vergeten waarom het Vluchtelingenverdrag in 1951 werd gemaakt: omdat we toen zelf net uit een oorlog kwamen en nog vele mensen vanuit Europa op de vlucht waren en steeds weer van plek naar plek moesten. Dat mocht nooit meer gebeuren.
Hoe moeten vluchtelingen in de EU opgevangen worden?
BEGRIPPEN
Leer de nieuwe begrippen: regime – bij voorbaat – vooroordeel – urgent – xenofobie.
het regime: bestuur van een staat (meestal negatief), werkwijze, leiding
- VOORBEELD: Sinds enige tijd vluchten er ook steeds meer mensen uit Afghanistan: zij vluchten voor het regime van de Taliban, die daar nu de leiding hebben.
- VRAAG: Voor welk regime vluchtten mensen in de Tweede Wereldoorlog?
bij voorbaat: vooraf al, van tevoren
- VOORBEELD: Je kunt niet bij voorbaat zeggen dat een asielzoekerscentrum voor problemen zorgt, dat kun je nog helemaal niet weten.
- VRAAG: Wat vind je van de positie van Polen en Hongarije, die wel bij voorbaat alle vluchtelingen weigeren?
het vooroordeel: mening of negatief oordeel zonder echte redenen
- VOORBEELD: Het is een vooroordeel over asielzoekers dat ze hier allemaal voor geld en welvaart komen.
- VRAAG: Welke vooroordelen ken jij over mensen met een andere achtergrond?
urgent: dringend, spoedeisend, op dit moment heel belangrijk
- VOORBEELD: De opvang van Syrische vluchtelingen werd vanaf 2015 echt urgent.
- VRAAG: In welke situatie vind jij het bieden van opvang urgent?
de xenofobie: vreemdelingenhaat
- VOORBEELD: Sommige vluchtelingen krijgen in een nieuw land te maken met xenofobie, terwijl ze hun eigen land ook al hebben verlaten omdat ze daar niet welkom of veilig waren.
- VRAAG: Is protest tegen een asielzoekerscentrum in de buurt altijd wegens xenofobie of kun je ook andere redenen bedenken?
ONTDEK
Burgers of politici die bij voorbaat vluchtelingen buiten de EU willen houden, hebben dit standpunt niet alleen vanwege vooroordelen of xenofobie. Men vindt opvang in de regio, dus in een buurland, ook beter voor de vluchtelingen. Ze hoeven geen lange reis te maken, komen vaker in een cultuur terecht die nog een beetje bekend is en terugkeer naar het vaderland is sneller mogelijk, wanneer daar weer een veilige situatie is.
Zo’n tachtig procent van de vluchtelingen wordt al in de regio opgevangen. Pakistan is het eerste land waar mensen terechtkwamen die vluchtten voor het regime van de Taliban. Vanuit Syrië kwamen vluchtelingen met name terecht in Turkije en Libanon. Alleen gaat dat om zulke grote aantallen, dat die landen het niet goed aankunnen. Ook zij sturen vluchtelingen terug. Goede afspraken over de opvang van vluchtelingen blijven dus urgent.
ONTDEKVRAAG: Worden vluchtelingen echt vaak in de regio opgevangen?
Hieronder zie je twee tabellen. Bestudeer de tabellen en beantwoord de vragen. De eerste tabel (links) laat zien waar de meeste vluchtelingen vandaan komen in 2020: het is de top 10 van herkomstlanden van alle vluchtelingen wereldwijd. De tweede (rechts) laat zien welke landen de meeste vluchtelingen opvangen in 2020: de top 10 van opvanglanden van alle vluchtelingen wereldwijd. Nederland staat niet in de top 10, maar staat erbij ter vergelijking.
- Niet alleen in Syrië, ook in andere landen zijn ernstige situaties. Ken je de situatie in de andere landen in de top 3, Afghanistan en Zuid-Soedan? Zoek kort op wat hier aan de hand is.
- Tachtig procent van de vluchtelingen vindt opvang in de regio. Wat zijn de buurlanden van Syrië? Zoek dit op in een atlas. Welke buurlanden zie je in de top 10 van opvanglanden?
- Wat zijn de buurlanden van Afghanistan en Zuid-Soedan? Zoek dit op in een atlas. Welke zie je in de top 10 van opvanglanden?
- Welk land in de top 10 van opvanglanden ligt niet in de buurt van een land waar mensen uit vluchten?
- Hoeveel inwoners heeft Libanon? En Turkije? Zoek het ook op voor Duitsland en Nederland. Maakt dit volgens jou iets uit voor het aantal vluchtelingen dat een land zou kunnen opvangen?
SPREEK
Spreek je uit! Je hebt nu genoeg kennis over het onderwerp om er een mening over te hebben. Kies je standpunt en ga erover in debat. Gebruik in het debat de nieuwe begrippen: regime – bij voorbaat – vooroordeel – urgent – xenofobie.
- Elk land mag zelf bepalen hoeveel vluchtelingen het opneemt.
- Er moet een gelijke verdeling komen voor opvang van vluchtelingen in de EU, passend bij hoeveel inwoners elk land heeft.
- Vluchtelingen moeten volledig in hun eigen regio opgevangen worden.
- Of verwoord zelf je standpunt: …
Hulpzinnen
Deze zinnen helpen je om een goede bijdrage te leveren aan het debat:
- We moeten vluchtelingen opvangen in de EU/in de regio, zodat ….
- Als ik het goed begrijp, is het naar jouw mening het beste als…
- In tegenstelling tot wat jij zegt, vind ik dat…
- Kortom, naar mijn idee moeten we…
SCHRIJF
Schrijf op wat jij denkt over het onderwerp. Gebruik in je tekst de nieuwe begrippen: regime – bij voorbaat – vooroordeel – urgent – xenofobie.
Kies je standpunt (zoals bij het debat) en schrijf in volledige, nette zinnen op wat jij vindt en waarom je dat vindt.
Controleer: zijn je zinnen duidelijk en volledig?
| Is de kernzin volledig? Is het duidelijk … | Maak zinnen langer en verbind met … |
| wie/wat? | toch |
| waar? | hoewel |
| wanneer? | zodat |
| waarom? | bovendien |
| hoe? | dus |
- Voorbeeld: Ze hebben al zo veel meegemaakt. Wie? Wat? Waar? Wanneer? Waarom? Hoe?
- Verbetering: De Syrische vluchtelingen hebben voor aankomst in de EU al een lange en gevaarlijke reis achter de rug. Ze hebben met angst en tegenzin hun vaderland en soms zelfs familie moeten verlaten, omdat het daar niet meer veilig was. Daarom vind ik dat…
Schrijf creatief! Verplaats je in de positie van een Syrische vluchteling. Stel je iemand voor die na een lange reis niet verder komt dan Griekenland. Bedenk vooraf wat voor iemand dit is: jong of oud, jongen, meisje, hoe zag het gewone leven eruit vóór de vlucht? Deze vluchteling schrijft nu een brief / e-mail aan een oom en tante die al eerder gevlucht zijn en in Nederland wonen.